د افغانستان د ولسمشر د لومړي مرستیال د ځانګړي ګارد قوماندان وايي د فاریاب ولایت د شیرین تګاب ولسوالۍ ستراتیژیکه سیمه استانه يې د طالبانو له وجوده پاکه کړې ده.

جنرال عبد السلام قاسمي وویل له تېرو دریو ورځو راهیسې د عبد الرشید دوستم په مشرۍ تصفیوي عملیات په دشت لیلي او دولت اباد سیمو کې ترسره شول.

د نوموړي په خبره د دې عملیاتو په ترڅ کې شاوخوا سل وسله وال له حکومت سره یو ځای شوي او په شیرین تګاب، خواجه سبز پوش او دولت کې سل کلي تصفیه شوي دي.

طالبانو تر اوسه د استانه ستراتیژيکې سیمې د عملیاتو په اړه څه نه دي ویلي.

د طالبانو د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزیر وایي، له روسیې سره د ځینو خوراکي موادو د واردولو په اړه خبرې روانې دي، ځکه چې د ایران جګړې ته اندیښنې شته.

عطا الله عمري رویټرز اژانس ته د جمعې په ورځ په سنټ پیترز بورګ کې د روسیې د اقتصادي غونډې ترڅنګ وویل، موږ په یو شمیر داسې خوراکي موادو تکیه کوو چې له ایران څخه واردیږي او که چیرته هلته ستونزې پيدا شي نو بې له شکه پر افغانستان به اغیزې وکړي.

عمري زیاته کړه چې له روسیې څخه غنم غواړو.

د عمري په مشرۍ د طالبانو پلاوی څلور ورځې مخکې کې د روسی په نړیوال اقتصادي کنفرانس کې د ګډون لپاره سنت پیترز بورګ ته ولاړ. په دې نړیوال کنفرانس کې چې نن پای ته رسیږي؛ د نړۍ د شاوخوا یوسل او څلویښت هیوادونو استازیو برخه اخیستې ده.

یوې نړیوالې مرستندویه موسسې خبر ورکړ چې هره ورځ له ایرانه د هرات د اسلام قلعه بندر له لارې شاوخوا پنځه زره افغانان خپل هیواد ته ستنیږي چې یو اصلي دلیل یې د اسراییل او ایران جګړه ده.

د افغانستان لپاره د ورلډ ویژن نړیوالې موسسې د اداري اړیکو د برخې رییس مارک کالډر پرون اسوشتید پریس اژانس ته وویل، ډیری خلک د خوړو او سرپناه موندلو لپاره بیرته افغانستان ته ځي، خو دوی هغه هیواد ته ستنیږي چې پکې لومړني خدمات په بحراني وضعیت کې دي.

تر اوسه دا څرګنده نه ده چې د تیرو نهو ورځو په ترڅ کې چې د ایران او اسراییل جګړه پيل شوې ده له ایران سره پر پوله له نورو لارو څومره افغانان خپل هیواد ته ستانه شوې دي.

د ورلډ ویژن نړیوالې مرستندویه موسسې په وینا د کال له پیله تر اوسه نژدې پنځه لکه افغان کډوال له ایرانه په زوره ایستل شوې دي.

ټاکل شوې ده چې په افغانستان کې د ملګرو ملتو د مرستندویه پلاوي( یوناما) مشره بل سبا د ملګرو ملتو امنیت شورا ته د افغانستان د وضعت په اړه خپل راپور وړاندې کړي.

یوناما په فیسبوکپاڼه کې لیکلي دي چې روزا اوتنبایوا به دا درې میاشتنی راپور د دوشنبې په ورځ د کابل پر وخت د ماښام اووه نیمې بجې په نیویارک کې امنیت شورا ته وړاندې کړي.

یوناما د روان میلادي کال د لومړیو دریو میاشتو په راپور کې دې ته اشارې درلودې چې دا بنسټ په افغانستان کې واکمن طالبان هڅوي چې د بشري حقونو د وضعیت ښه کیدو ته توجه زیاته کړي. یوناما په خپل مخکني درې میاشتني راپور کې په ځانګړي ډول په عام محضر کې خلکو ته د سزا ورکولو پیښو ته اندیښه ښودلې وه او ویلي یې و چې دا ډول سزاګانې چې له بشري حقونو څخه سرغړونې دي، زیاتې شوې دي.

د پاکستان حکومت وايي چې پریکړه یې کړې چې افغان موټر چلوونکو ته داسې کلنۍ ویزې ورکړي چې بیا بیا پرې پاکستان ته سفر کولی شي.

په کابل کې د پاکستان سفارت د جون په ۲۰مه په ټویټر کې وویل چې د دې کټګورۍ لپاره د ویزې فیس به ۱۰۰ ډالر وي.

سفارت دا هم وویل چې غوښتونکي اړ دي چې یو عکس، د خپل پاسپورټ کاپي، د تابعیت کارت، د موقتي داخلي سند (TAD)، د راجستر شوي ټرانسپورټ شرکت څخه د کار لیک او د موټر چلولو یو معتبر جواز انلاین اپلوډ کړي.

وروسته له هغه چې طالبانو په ۲۰۲۱ کال کې د افغانستان کنټرول بیرته ترلاسه کړ، د افغانستان - پاکستان په لاره سفر کوونکي افغان موټر چلوونکو تل د پاکستان د ویزو په ترلاسه کولو کې د ستونزو په اړه شکایت کړی دی.

د الوتنو د څار ویبپاڼې په باور د ایران او اسراییل د جګړې له امله د افغانستان پر فضا نړیوال پروزاونه نږدې پنځه برابره زیات شوې دي.

د دې ویبپاڼې د راپور له مخې پخوا به هره ورځ شاوخوا پنځوس الوتنې د افغانستان له سره تېریدې چې نن سبا یې شمیره دوه سوه اتیاوو ته رسیدلې ده.

له تیرې یوې اونۍ راهیسې د ایران هوایي حریم د جګړې له امله بند شوی دی.

هره الوتکه چې د یوه هیواد پر فضا تیریږي د هغې د وزن له مخې محاسبه کیږي چې څو ډالره باید ورکړي. د ملکي هوایي چلند د نړیوال سازمان(ICAO) د اصولو له مخې په ځینو مواردو کې دا فیس تر زر ډالرو زیاتیږي.

افغانستان د مسافر وړونکو او کارګو الوتکو له درکه چې پر فضا یې تیریږي د هرې الوتکې پر سر له څلور سوه تر اته سوه ډالرو پورې ترانزیټ فیس ترلاسه کوي.

د طالبانو د امرباالمعروف او نهی عن المنکر وزارت ترانه ویونکو او نعت خوانانو ته خبرداری ورکړی چې خپل نعتونه او ترانې د سندرو په طرز وړاندې نه کړي.

د دغه وزارت ویاند سیف الاسلام خیبر په خپله ایکس پاڼه دا تازه خبرداری خپور کړی.

هغه ټینګار کړی چې له سرغړونکو سره به اصولي چلند وشي.

په بیان کې ټینګار شوی چې ترانې او نعتونه د پوهې او فکري پراختیا ژبه ده او د طالبانو په خبره چې باید «تحریف او بې ارزښته نه شي».

د طالبانو حکومت مخکې هم څو واره ترانه ویونکو او نعت خوانانو ته ته په دې اړه خبرداری ورکړی.

د طالبانو اکثر غړي د ترانو شوقیان دي او د دوی په بیا راتګ سره د ترانو او نعت خوانانو له خوا ګڼې ترانې ثبت او وړاندې شوي.

اکثر دا ترانې او نعتونه د افغان مشهورو سندرغاړو نغمې، احمد ظاهر یا ځینو هندي سندرو او کمپوزونو په څېر لوستل شوي.

زلالې هاشمي کلونه مخکې د افغان ستوري په نوم په یوه رقابتي پروسه کې ګډون کړی وو او د یوه محدود وخت لپاره یې سندرې وویلې.

ځینو رسنیو د زلالې هاشمي د کورنۍ په حواله راپور ورکړی چې هغه په کابل کې له خپله کوره وتلې وه او د دوو اوونیو په تېرېدو یې لا د مرګ او ژوند خبر نشته.

د ښځو د حقونو ځینو فعالانو هم د زلالې هاشمي په ورکېدو سخته اندېښنه ښوولې ده.

د راپورونو له مخې زلاله چې واده شوې ده د یواځیني څلور کلن ماشوم صحي وضعه یې ښه نه ده.

د طالبانو حکومت لا د دې افغان سندرغاړې په ورکېدو څه تبصره نه ده کړې.

طالبانو په موسیقۍ او سندرغاړو کلک بندیز لګولی او په افغانستان کې پاتې ځینې سندرغاړي په پټه ژوند کوي او له سختیو سره مخ دي.

دافغانستان د خبریالانو مرکز د سیمه ایزو منابعو له قوله رپوټ ورکوي چې په تخار کې د طالبانو د حکومت ابتدايي محکمې د دریو خبریالانو د برائت حکم صادر کړ.

نصرت الله ابراهیمي، منیرهدف او اسدالله تیمور تبعیدي رسنیو سره په همکاري تورن او څه د پاسه یوه میاشت بندیان وو .

یوې محلې سرچینی دافغانستان دخبریالانو مرکز ته ویلي چې دتالقان دښاري ابتدایي محکمې غونډه نن د تورنو کسانو ، ددوی د وکیلانو او خپلوانو په حضورکې وشوه.

سرچینه زیاتوي چې قاضی ددغو خبریالانو د برائت او بشپړې آزادي چې پخوا په ضمانت آزاد شوي وو، حکم صادر کړ.

دغه دریواړه خبریالان د" افغانستان انترنشنل" تلویزیونی چنل سره په همکاري تورن شوي وو.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیر خان متقي وايي چې "افغان حکومت" د ایران له "خلکو" سره د اسلامي او بشري اصولو پر بنسټ همکارۍ ته چمتو دی.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت اعلامیه زیاتوي چې ، متقي د پنجشنبې په ورځ (جون په ۱۹مه) ، په کابل کې د ناروې د سفارت د شارژدافیر، پییر البرټ الاساس سره په یوه غونډه کې د سیمې د اوسني وضعیت په اړه اندیښنه څرګنده کړه.

په هرصورت، په اعلامیه کې دا یادونه نه ده شوې چې د طالبانو حکومت به د ایران له "خلکو" سره څه ډول همکاري وکړي.

ایران کې په ملیونونو افغان کډوال ژوند کوي . دایران او اسراییلو ترمینځ جنګ روان دی او دواړه هیوادونو پر یوبل هوايي بریدونه کوي .

اسراییلو د تهران او ورته سیمو اوسیدونکو ته خبرداری ورکړی چې د خوندي پاتې کیدو لپاره له دې سیمو ووځي.

په وروستیو میاشتو کې، له ایران او پاکستان څخه د افغان کډوالو د جبري راستنیدو پروسه ګړندۍ شوې ده.

راستنیدونکي شکایت کوي چې دوی ته په افغانستان کې د سرپناه په شمول اړینې اسانتیاوې نشته او دوی په ناوړه اقتصادي وضعیت کې دي.

روزا اوتونبایوا د یوناما مشره په داسې حال کې چې ملګروملتونو دافغانستان د وضعیت په هکله خپل نوی رپوټ نن خپور کړ، راتلونکې دوشنبې( جون ۲۳ مه) امنیت شورا ته وینا کوي.

یوناما ، په افغانستان کې دملګرو ملتونو دسیاسي استازولی دفتر دپنجشبې په ورځ دا خبر په ایکس ټولنیزه شبکه کې خپور کړ.

میرمن اوتونبایوا په خپل روستي رپوټ کې پر افغان مېرمنو د طالبانو د محدودیتونو د دوام له کبله ژوره اندیښنه څرګنده کړې وه.

بلخوا ،دملګرو ملتونو عمومي منشي په خپل تازه رپوټ کې وايي چې دروان میلادي کال دفبروري له لومړي نیټې د اپریل تر دیرشمې په افغانستان کې د امنیت او سلامتیا اړوند څه دپاسه ۲ زره پیښې ثبت شوي دي.

د ملګرو ملتونو د سرمنشي رپوټ چې نن پنجشنبې خپور شوی زیاتوي چې دغه شمیر د تیرکال په تناسب ،دپیښو په سلو کې درې زیاتوالی ښیي.

د ملګري ملتونو سرمنشي په رپوټ کې د اسلامي دولت یا داعش په شمول د طالبانو د مخالفو ډلو بریدونو ته هم اشاره شوې خو وايی دغو ډلو تراوسه د افغانستان هیڅ کومه سیمه ترخپل کنټرول لاندې نه ده راوستلې.

د طالبانو حکومت تراوسه ددغه رپوټ په هکله څه نه دي ویلي.