د ارمنستان او اذربایجان ترمنځ په نګورنو قره باغ سیمه کې جګړه دوام لري.

په داسې حال کې چې دواړه لوري پر لویو ښارو توغندي اوروي، د ملکیانو د خوندیتوب په اړه اندېښنې زیاتې شوي دي.

ارمني نژاده جلا غوښتونکو ځواکونو په قره باغ سیمه کې د دوشنبې په ورځ د اکټوبر په پنځمه نېټه پر سرحدي سیمه د جګړې راپورونه ورکړل چې د دې هېواد سیمه ییز مرکزي ښار ستيپاناکرت څلور ورځې دوامداره له د توپخانې له حملو سره مخامخ دی.

د اذربایجان دفاع وزارت وویل چې ارمني ځواکونو دوهمه ورځ هم پر اذري ښار ګانکا د توغندیو حملو ته دوام ورکړ.

ارمنستان پر اذري ښارونو د حملو خبره رد کړې خو د نګورنو قره باغ مشر ارایېک هاروتیونیان وویل چې د ده ځواکونو په ګانکا کې یوه پوځي اډه په نښه کړې او وروسته ده د حملې درولو امر وکړ چې د ملکیانو د تلفاتو مخه ونیول شي.

ارمنستان او اذربایجان دواړو پر یو بل تورونه پوري کړي چې ملکیان په نښه کوي.

دواړو لوریو د جګړې له پیل راهیسې د شپېتو ملکیانو په ګډون ۲۴۴ مړینې راپور کړي.

د نړۍ مشرانو له دواړو لوریو د اوربند غوښتنه کړې او ارمنستان ویلي چې د امنیت او همکارۍ سازمان له لارې د سولې خبرو ته چمتو دی.

ارمنستان او اذربایجان د شوروي اتحاد له وختو د نګورنو قره باغ سیمې پر سره له یو بل سره مخالفت لري.

دواړو هېوادونو په ۱۹۹۴میلادي کال کې له یو بل سره د همدې سیمې پر سر جګړه وکړه چې په پای کې اوربند وشو خو په دې جګړه کې تر دېرش زره زیات کسان ووژل شول او سلګونو زره نور بې ځایه شول.

د اروپايي ټولنې د بهرني سیاست مشرې کایا کالاس خبرداری ورکړی چې روسیه د سابیري بریدونو او ویجاړونکو اقداماتو په ترسره کولو سره د اروپا لپاره مستقم ګواښ دی.

هغې چې نن د فرانسې په ستراسبورګ ښار کې د اروپایي ټولنې په پارلمان کې وینا کوله وویل، "د روسیې له پوځي لګښتونو ښکاري چې د دې هېواد ولسمشر ولادیمیر پوتین قصد لري له خپلو سرتیرو په نورو سیمو کې ګټه واخلي".

د هغې په ټکو،" روسیه اوس د اروپا لپاره مستقیم ګواښ دی".

اغلې کالاس وړاندې وویل، روسیې هوايي حریم نقض کړی، په سیمه کې يې پوځي تحرکات ډير شوي او د انرژۍ په شبکو يې بریدونه کړي دي.

د هغې په ټکو، د نورو کلونو پرتله روسیې سږکال د روغتیا، سیاسي، اجتماعي او تعلیمي برخو پرتله دفاعي او پوځي بودیجه څو برابره ډیر کړې ده.

اغلې کالاس انديښنه وښوده چې د روسیه دا ډول پلاونونه د اوږد مهاله یرغل لپاره دي.

د هغې په ټکو که چیرته روسیه د پوځي یرغل نیت نه لري، نو ولې په دې اندازه لګښتونه کوي.

تراوسه روسیې چارواکو په دې اړه څه ویلي نه دي.

د ایران مذهبي مشر ایات الله علي خامنه ای وايي، "د ایران ولس به د تپل شوې جګړې او سولې پر وړاندې په کلکه ودریږي".

هغه نن چهارشنبې د ایران خلکو ته په یوه ویډیویي پیغام کې وویل، "ایران به هیڅ کله د اسراییلو د بریدونو ته تسلیم نشي".

هغه په دې ویډیویي پیغام کې له اسراییلو سره جګړې ته د "تپل شوې جګړې" نوم ورکړ.

خامنه ای په دې پیغام کې د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ هغوو څرګندونو، چې د ایران د بشپړې تسلیمي غوښتونکی شوی و، په ځواب کې وویل، "هغه هوښیار کسان چې ایران او د ایران ولس پیژنې هیڅ کله له دې ولس سره په ګواښونکې ژبه خبرې نه کوي، د ایران ولس چاته نه تسلیمیږي".

هغه خبرداری ورکړ چې " د ایران او اسراییلو په جګړه د امریکا هر ډول پوځي دخالت" به "بې له شکه نه جبرانیدونکې پایلې ولري".

نن شپږمه ورځ ده چې د ایران او اسراییلو ترمنځ جګړه روانه دی او دواړو خواوو ته درانه تلفات اوښتي دي.

تمه ده د ایران مذهبي مشر ایات الله علي خامنه يې نن چهارشنبې یو تلویزوني پیغام ولري.

ایراني رسنۍ وايي، پر ایران د اسراییلو له برید وروسته به دا د خامنه ای لومړی تصویري پیغام وي.

د راپورونو له مخې اسراییلو پلان درلوده چې خامنه ای ووژنې، خو د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ویلي، "که څه هم د خامنه د پټنځایه په اړه معلومات لري خو وخت يې نه دی چې هغه په نښه کړي".

بل پلو، د قطر امیر وايي، د ایران له ولسمشر معسود پزشکیان څخه یې یو لیک ترلاسه کړی دی.

رویترز خبري اژانس د قطر امیر شیخ تمیم بن حمد ال ثاني په حواله لیکلي، قطر له واشنګټن څخه غوښتي چې پر اسراییلو فشار راوړي چې جګړه ودروي او بیرته خبرو اترو ته ستون شي.

تراوسه د معسود پزشکیان د لیک محتوا خپره شوې نه ده.

د "فعالان حقوق بشر" په نوم یو سازمان د چهارشنبې په ورځ وویل چې په ایران کې د اسراییل دبریدونو دقربانیانو شمیر ۵۸۵ مړو او ۱۳۲۶ ټپیانو ته ورسید.

دغه سازمان چې مرکزي دفتر یې واشنګتن کې دی او په ایران کې پیښې څاري وویل چې په وژل شویو کسانو کې ۲۳۹ تنه پوځیان او ۱۲۶ تنه د امنیتي ځواکونو غړي دي.

ددغه سازمان پخواني ارقام چې دوه ورځې مخکې یې خپاره کړل د قربانیانو شمیر ۴۰۶ مړي او ۶۵۴ ټپيان اعلان کړی وو .

ایراني چارواکو تراوسه ددغو ارقامو په هکله څه نه دي ویلي.

دایران دروغتیا وزیر حسین کرمانپور درې مخکې ویلي وو چې دملکی روغتونو ارقام ښیي چې تراوسه ۲۲۴ کسان وژل شوي دي او د پوځي شفاخانو ارقام نه دي ترلاسه شوي دي .

د ایران او اسراییل ترمینځ جنګ نن شپږمې ورځې ته داخل شو.

روسیې د وړمې شپې په اوږدو کې په کیف او نورو اوکرایني ښارونو باندې د توغندیو او ډرون لوی برید وکړ، دچارواکو په وینا په پلازمېنه کې یې ۱۶ او په اودیسه کې ۲ کسان ووژل او له ۱۰۰ څخه زیات یې ټپیان کړل.

مخکې له دې، د مختلفو ادارو چارواکو په کیف کې د مړو شمېر ۱۴ یا ۱۵ ښودلی و.

دا ۲۰۲۲ کال د فبروري په میاشت کې په اوکراین باندې دروسیې د پراخ یرغل له پیل راهیسې یو له خونړیو بریدونو څخه دی.

دا بریدونه په داسې مهال وشول چې د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي تیاري نیولې وه ترڅو د سه شنبې په ورځ په کاناډا کې د (G7)، یا اوو لویو صنعتي هیوادونو په سرمشریزه غونډه کې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ او نورو مشرانو سره د روسیې په وړاندې دلا سختو اقداماتو د غوښتنې لپاره وګوري . خو ټرمپ د زیلینسکي ترلیدو مخکې غونډه په داسې حال کې پریښوده او واشنګتن ته ستون شو چې د اسراییل او ایران ترمنځ خونړی جنګ دوام لري.

په کیف کې، د توغندیو د برید په جریان کې د اپارتمانو یوه نهه پوړیزه ودانۍ په داسې مهال بشپړه ویجاړه شوه چې ډیری اوسیدونکي په خپلو کورونو کې ویده وو.

زیلینسکي د G7 دمشرانو غونډې ته وویل: "زموږ کورنیو یوه ډېره سخته شپه تېره کړه، او دا د جګړې د پیل راهیسې یو له سترو بریدونو څخه وو."

د برتانیا حکومت د زیلینسکي او صدراعظم کیر سټارمر له لیدنې وروسته اعلان وکړ چې دواړو مشرانو موافقه وکړه چې په راتلونکو اونیو کې د ایتلاف غونډه دایروي.

سټارمر دایتلاف دا نظر هم وړاندې کړ چې د اوربند له رامینځ ته کیدو وروسته اوکراین سوله ساتې ځواکونه واستول شي.

زیلینسکي وویل چې په مجموع کې، روسیې د جون په ۱۷مه د شپې په برید کې له ۴۴۰ څخه ډیر ډرونونه او ۳۲ توغندي وویشتل، چې د چرنیهیف، ژیتومیر، کیرووهراډ او میکولایف سیمې یې هم په نښه کړې. د اوکراین هوايي ځواک وویل چې دوی ۴۰۲ ډرونونه او ۲۶ توغندي نسکور کړي دي.

ټرمپ وایي چې د ایران "بشپړې تسلیمۍ" غوښتونکی دی، نه اوربند

ډونالډ ټرمپ اعلان وکړ چې د اسرائیل او ایران ترمنځ روان جنګ کې هدف یې یوازې اوربند نه، بلکې "یو حقیقي پای" ته رسېدل دي.

د امریکا ولسمشر، چې له کاناډا څخه د جي-۷ غونډې یا د نړۍ د اوو لوی صنعتي هېوادونو کلنۍ سرمشریزه له ګډون وروسته بېرته امریکا ته روان و، خبریالانو ته د ایر فورس ون الوتکې کې وویل: "زه د اوربند په لټه کې نه یم، موږ د اوربند نه هم ښه څه غواړو." ټرمپ زیاته کړه چې هدف یې "پای، یو حقیقي پای دی، نه اوربند"، او ټینګار یې وکړ چې له ایران څخه د "بشپړې تسلیمۍ" غوښتونکی دی.

له دې وړاندې د سپینې ماڼۍ یو چارواکي ویلي و چې ټرمپ د دوشنبې په ورځ، چې د جي-۷ غونډه کې ګډون درلود، په دوامدار ډول له خپل د بهرنیو چارو وزیر مارک روبیو او نورو چارواکو څخه تازه معلومات ترلاسه کول.

د اوکرایین پلازمینه کییف او نور ښارونه بېګا د روسيې تر پراخو توغندويي او ډرون بریدونو لاندې راغلل.

د راپورونو له مخې دا بریدونه چې تر نن سهاره روان وو لږ تر لږه ۱۴ کسان پکې وژل شوي او ۵۵ نور ټپیان دي.

دا پر اوکرایین د روسیې د یرغل له پیل راهیسې یوه خونړۍ حمله بلل کېږي.

ګڼې هستوګنې ودانۍ په بیګانیو بریدونو کې ورانې شوي. چارواکي اندېښمن دي چې ښايي د مرګژوبلو شمېر لا پسې لوړ شي.

د اوکرایین ولسمشر ولودومیر زیلنسکي ویلي روسیې تېره شپه په ۹ ساعته بریدونو کې پر اوکرایین لږ تر لږه ۴۴۰ ډرون او ۳۲ توغنديز بریدونه کړي.

اسرائیل وایي چې د ایران د خاتم‌الانبیا مرکزي قرارګاه نوی ټاکل شوی قوماندان یې وژلی دی.

د اسرائیل پوځ وایي، علي شادماني چې د غلامعلي رشید تر وژل کېدو وروسته د خاتم‌الانبیا مرکزي قرارګاه د قوماندان په توګه ټاکل شوی و، د سه شنبې سهار وختي په یو هوایي برید کې وژل شوی دی.

تر دې وړاندې، علي شادماني د خاتم‌الانبیا قرارګاه د همغږۍ مرستیال و. خو کله چې غلامعلي رشید په یو هوایي برید کې ووژل شو، علي خامنه‌یي هغه ته د تورن جنرالۍ رتبه ورکړه او د قرارګاه د قوماندان په توګه یې وټاکه.

وای.نت ادعا کړې چې د اسرائیلي استخباراتي او پوځي ادارو له‌خوا د علي شادماني موقعیت معلوم شوی و، او د سه شنبې په سهار د هغه د پټې ناستې ځای د جنګي الوتکو لخوا په نښه شو.

تر دې دمه ایران د دغه راپور په اړه هېڅ غبرګون نه‌دی ښودلی، او د علي شادماني د وژل کېدو موضوع یې نه تایید کړې او نه هم رد کړې ده.

د خاتم‌الانبیا مرکزي قرارګاه د ایران تر ټولو لوړه نظامي-عملیاتي اداره ده، چې د جګړې، بحران او لویو امنیتي ګواښونو پر مهال د وسله‌والو ځواکونو ګډه قومانده پر غاړه لري.

په دغه پنځو ورځو کې چې د ایران او اسرائیلو تر منځ جګړه روانه ده، اسراییل تر اوسه د ایران د سپاه او وسله‌والو ځواکونو نږدې شل لوړپوړي قوماندانان وژلي دي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو کمشنر ولکر تورک د نړۍ له هېوادونو په بیړني ډول په غزه کې د یوه اقدام غوښتنه کړې ده.

تورک د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا په ۵۹مې غونډه کې وویل " په حکومت کې هر یو کس باید راجګ شي او د غزې د جګړې د پای ته رسېدو لپاره باید پر اسراییل او حماس له خپل فشاره کار واخلي".

هغه د جګړې د دوام له کبله پر اسراییل نیوکه وکړه.

تورک ویلي، دوامداره سوله هغه وخت امکان لري چې د دوه دولتونو حل لاره باندې کار وشي او غزه د راتلونکي فلسطیني دولت یوه برخه شي.
د غزې جګړه د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر په ۷مه وروسته له هغه ونښته چې حماس ډلې، چې امریکا او اروپایي ټولنه یې ترهګر بولي، پر اسراییلو غلچکي برید سره شاوخوا ۱۲۰۰ کسان ووژل او ۲۵۰ نور یې برمته کړل.
له همغه مهاله د فلسطیني‌ چارواکو په وینا د اسراییلو په غچ اخیستونکو بریدونو کې څه باندې ۵۴ زره فلسطینان وژل شوي او د غزې اکثره برخې ویجاړې شوې دي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمشنرۍ ( یو.ان.ایچ.سي.ار) ویلي چې د بودجې د کموالي له کبله خپل درې نیم زره کارکوونکي کموي.

د فرانس پریس په لیکنه دغې ادارې د دوشنبې په ورځ ویلي چې له دې کار سره به د نړۍ په کچه د دوی د خیرښیګڼې چارې هم کمې شي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو اداره د هغو سازمانونو له ډلې وه چې د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ ادارې مرستې پرې بندې کړې.

امریکا د کډوالو د دغې ادارې ۴۰ فیصده لګښتونه برابرول او په کلني ډول یې دوی ته دوه میلیارده ډالر ورکول.

له دې سره به په جینوا کې د دغه سازمان د مرکزي دفتر او په نړۍ کې د نورو دفترونو ګڼ شمېر څانګې وتړل شي.