د افغانستان لپاره د امریکا د متحده ایالاتو شارژدافیر ډان براون وايي چې د ولسمشر ډونالډ ټرمپ نوی اجرایوي فرمان د بهرنیو هیوادونو د بی دلیله توقیف څخه د امریکایي اتباعو د ساتنې لپاره یو بې ساري اقدام دی.

هغه د سپتمبر په ۷مه، د یکشنبې په ورځ په ایکسپاڼه کې په یوه پیغام کې خبرداری ورکړ چې دا ډول توقیفونه به سختې پایلې ولري.

ښاغلي بروان د طالبانو د نوم اخیستلو پرته، لیکلي چې دا فرمان یو واضح پیغام رسوي چې که تاسو هڅه وکړئ چې یو امریکایی تبعه د معاملې کولو لپاره د وسیلې په توګه وکاروئ، نو تاسو به له سختو پایلو سره مخ شئ.

د متحده ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ د جمعې په ورځ یو نوی اجرایوي فرمان لاسلیک کړ چې د بهرنیو چارو وزارت ته اجازه ورکوي چې هغه هیوادونه تور لیست کی شامل کړي چې په ناحقه امریکایی اتباع توقیف کوي.

تر دې مخکې ، د ټرمپ ادارې د طالبانو لخوا د نیول شوي افغان-امریکایی تبعه محمود شاه حبیبي د خوشې کولو غوښتنه کړې.

خو د طالبانو حکومت د ښاغلي حبیبي نیول چې پخواني نظام کې د افغانستان د ملکي هوايي چلند ادارې مشر و، رد کړي او ویلي یې دي چې د هغه د ځای په اړه هیڅ معلومات نلري. د ټرمپ ادارې د حبیبي د موندلو لپاره پنځه میلیونه ډالر جایزه هم اعلان کړې.

ملګرو ملتو نن د افغانستان له زلزله ځپلیو سره د نژدې یوسل او څلویښت میلیونه ډالرو بیړنۍ مرستې غوښتنه وکړه.

ملګرو ملتو په دې اړه په خپاره کړي بیان کې ویلي دي چې په دې ډول به د افغانستان په ختیځ کې له نیم میلیون ځپل شویو خلکو سره مرسته وکړي.

رویټرز اژانس د افغانستان لپاره د بشري مرستو د همغږه کوونکي اندریکا راتوات څرګندونې رااخیستې دي چې وایي، دا هغه شیبه ده چې نړیواله ټولنه باید ژور فکر وکړي او له هغه ولس سره خواخوږي وښیي چې وار له مخه یې ډير کړاوونه زغملي دي.

نوموړي زیاته کړه چې څو اونۍ وروسته به د کونړ په لوړو سیمو کې هوا ډيره سړه شي چې خطر به نور ورسره زیات شي.

د اګست په یو دیرشمه نیټه د افغانستان په ختیځ کې د زلزلې له امله تر دوه زره دوه سوه ډیر کسان ووژل شول او تر درې زره شپږ سوه ډیر ټپيان شول.

د پاکستان د پنجاب د طبیعي پیښو د مدیریت ادارې عمومي رییس وایي، په تیرو ۲۴ ساعتونو کې، له یولک او دوه ویشت زره څخه ډیر کسان د پنجاب په ختیځ کې د جلال پور پیروالا ښار څخه د سیلونو له امله خوندي ځایونو ته انتقال شوې دي.

عرفان علي کاتیا زیاته کړه چې له څو اونیو راهیسې سختو بارانونو او د هند له لورې د بندونو د اوبو د خوشي کیدو له امله په پنجاب کې شاوخوا دوه میلیونه او دوه لکه کسان د خپلو کورونو پریښودو ته مجبوره شوې دي.

په پنجاب کې اوس د ملتان ښار د سیلونو له خطر سره مخامخ دی، د چارواکو په وینا هلته شیبه په شیبه په سیندونو کې د اوبو کچه لوړیږي.

د تیرو دریو اونیو په ترڅ کې سیلونو د پاکستان په پنجاب کې د لسګونو کسانو ژوند اخیستی او نژدې څلور زره کلي او واړه ښارونه اوبو لاندې کړې دي.

د اسراییل پوځ نن( د سپتمبر په ۹مه) اعلان وکړ چې په غزه کې نور ځواکمن عملیات ترسره کوي.

د پوځ چارواکو د سیمې له خلکو وغوښتل چې د دې لپاره دي سمدستي د الرشید له سمندرغاړې ووځي.

دا خبرداری یوه ورځ وروسته له هغه ورکړل شو چې په بیت المقدس کې شپږ اسراییلیان د ډزو پرمهال ووژل شول.

اسراییلي چارواکو ویلي دي چې د لویدیځې غاړې دوو فلسطینیانو دا حمله کړې ده.

په تیرو دوو کلونو کې داسې برید په بیت المقدس کې نه و شوی.

د اسراییل صدراعظم بنیامین نتنیاهو د پیښې په ځای کې وویل چې هیواد یې له ترهګرو سره په بشپړه جګړه کې دی او ژمنه یې وکړه چې پوځي عملیات به د لویدیځې غاړې لور ته وغځوي.

په فراه کې ځايي سرچینې وايي چې د دغه ولایت په بالابلوک ولسوالي کې د چاودنې له امله اووه تنه وژل شوې دي.

په بالابلوک کې د طالبانو چارواکو ویلي دي چې د چاودېدونکو توکو د چاودنې له امله د پنځو ماشومانو په ګډون د یوې کورنۍ اووه غړي وژل شوي دي.

دا پيښه تېر مازدیګر د بالابلوک ولسوالي په نواباد کلي کې وشوه. تر اوسه څرګنده نه ده چې دا چاودیدونکي مواد څرنګه په دې کور کې ځای پرځای شوي و، یا وروړل شوي و.

په افغانستان کې د ماین پاکۍ د موسسو په وینا ماینونه او له جګړو پاتې چاودیدونکي مواد هره میاشت لسګونو کسانو ته مرګ ژوبله اړوي.

د افغانستان پخواني ولسمشر حامد کرزي او د پرځول شوي جمهوري نظام د سولې د عالي شورا مشر عبدالله عبدالله د احمد شاه مسعود د څلرویشتم تلین په یاد په جلا جلا بیانوو کې د هغه د مبارزې ستاینه کړې ده.

کرزی او عبدالله چې په کابل کې د طالبانو په واکمنۍ کې ژوند کوي، احمد شاه مسعود یو مجاهد اتل یاد کړی دی.

د جمهوري نظام پرمهال به د احمد شاه مسعود د تلین له رارسیدو سره سم یوه اونۍ د شهیدانو د اونۍ په مناسبت غونډې، لاریونونه او د ویر مراسم ترسره کیدل، خو په تیرو څه باندې څلورو کلونو کې چې طالبانو کابل نیولی دی، د مسعود ورځ نه لمانځل کیږي.

احمد شاه مسعود چې د طالبانو په لومړۍ واکمنۍ کې یې له هغوی سره سختې جګړې وکړې، له ننه څلرویشت کاله مخکې د تخار په خواجه بها الدین ولسوالي کې د یوه ځانمرګي برید له امله ووژل شو.

د کریکټ اسیایي جام نن سه شنبه د افغانستان او هانګ کانګ په لوبې سره پيلیږي.

لوبه ماښام ۷ بجې د اماراتو په شیخ زاید ستډیوم کې ترسره کیږي.

د افغانستان د کرکټ ملي لوبډله به په ب ګروپ کې له هانګ کانګ، بنګله دیش او سریلانکا سره لوبې کوي.

د هند، پاکستان، متحده عربي اماراتو او عمان د کرکټ ملي لوبډلې به په الف ګروپ کې لوبېږي.

افغانستان تر دې لوبو مخکې د اماراتو په کوربه توب له پاکستان او کوربه هېواد سره یوه درې اړخیزه لوبلړۍ درلوده چې دویم مقام یې په کې خپل کړ.

امریکایي او اروپایي چارواکو پرون دوشنبه پر روسیې د نویو بندیزونو په اړه غونډه کړې او ټاکل شوې بحثونه یې نن سه شنبه هم دوام ومومي.

اسوشیتید پریس د یوې باخبره سرچینې په حواله لیکلي چې غونډه د امریکا په خزانې وزارت کې جوړه شوې وه او په کې پر روسیې د اقتصادي فشارونو له هغې ډلې د دغه هېواد د تېلو پر سکتور د بندیزونو او د تعرفولوړولو یادونه وشوه.

دغې سرچینې ویلي، ټرمپ غواړي د همدې فشارونو له لارې روسیه د اوکراین د جګړې پای ته رسیدو ته مجبوره کړي، خو په خبره یې دې چاره کې د دوی د اروپایي متحدانو بشپړه همکاري اړینه ده.

د متحده ایالتونو د دغې غونډې ګډونوال هغه امریکایي او اروپایي چارواکي یاد شوي چې د انرژۍ، بندیزونو او دغه راز مالي او سوداګریزې چارې مخته وړي.

تیره پنجشنبه په پاریس کې د اوکراین د وضعیت په اړه یوې غونډې ته خپله ډونالډ ټرمپ هم په ډاګه وویل چې اروپایي ټولنه باید د روسیې د تیلو او ګازو په پیرلو بندیز ولګوي.

د روغتیا نړیوال سازمان( ډبلیو.ایچ.او) وایي، د کونړ د زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره د دوی د طبي مرستو یوه نوې کارګو کابل ته ورسېده.

دغې بسته کې ۳۵ متریک ټنه ژوند ژغورونکي طبي وسایل شامل دي.

ډبلیو ایچ او د دوشنبې په ماښام یوه خبرپاڼه کې ویلي چې له دې کارګو سره زلزله ځپلو ته د دوی د بیړنیو طبي مرستو اندازه نژدې ۸۰ ټنو ته ورسېده.

دغه مرستې د یاد سازمان د دوبۍ له ګدامه افغانستان ته انتقال شوي چې د جراحۍ کیټونه، د لومړنیو مرستو بستې، د غیر ساري ناروغیو د درملنې مواد او دارو درمل په کې دي.

کونړ کې د اګست د ۳۱مې زلزلې د طالب چارواکو په وینا له ۲۲ سوو ډیر کسان ووژل او له ۳۶۰۰ ډېر نور یې ژوبل کړل.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ ادارې پرون دوشنبه وویل، د ټولو اغیزمن شویو خلکو شمیر ۸۴ زرو ته رسیږي.

تاجکستان د کونړ له زلزله ځپلو سره څه باندې درې زره ټنه بشري مرسته کړې ده.

د ازادۍ راډيو تاجکستاني څانګې لیکلي چې په دغو مرستو کې چې نن یې کاروان افغانستان خواته روان شوی، اوړه، غوړي، بوره، کمپلې، خیمې او نور لومړني مواد شامل دي.

له زلزله ځپلو سره د چین، قطر او هند په ګډون ګڼ شمیر هېوادونو د لومړنیو موادو او د بریتانیا، جنوبي کوریا او استرالیا په ګډون یوشمیر نورو نقدي مرسته کړې ده.

زلزله ځپلي وایي، لومړنۍ مرستې ور رسیدلي، خو په خبره یې دا لنډمهاله دي او د دایمي ملاتړ لپاره یې باید بیرته سرپناوې او د ژوند امکانات ورته برابر شي.

د ملګرو ملتونو پراختیایي پروګرام ویلي، د زلزله ځپلو د لنډمهالي او اوږدمهاله ملاتړ لپاره شاوخوا ۸ میلیونه ډالرو ته اړتیا لري.

د نیپال په پلازمېنه کتمندو کې نن دوشنبه لږ تر لږه ۱۶ مظاهره چیان د پولیسو په ډزو کې وژل شوي دی.

لویدیځو اژانسونو لیکلي چې پولیسو د مظاهره چیانو د خورولو لپاره ډزې کړي او دغه راز یې پر هغوی ربړۍ ګولۍ او اوښکې بهونکی ګاز کارولی او اوبه یې پرې شیندلې دي.

مظاهره چیان له دولته غواړي چې پر ټولنیزو رسنیو محدودیت لرې کړي او له فساد سره مبارزه وکړي.

د کتمندو د پولیسو یوه مسول شیخار خانال ویلي، شاوخوا سل مظاهره چیان دا مهال په روغتون کې بستر دي.

دولت دغلته پریکړه کړې چې پر ټولنیزو رسنیو لکه یوټیوب، فیسبوک او اکس بندیز ولګوي ځکه د دوی په خبره کمپنۍ یې راجستر شوې نه دي او دولت پرې څارنه نه شي کولای.